जिल्ह्यात ऊसगाळपाला वेग : १८.६६ लाख टन गाळप पूर्ण;

प्रतिनिधी :शहाजी दिघे -जिल्ह्यातील साखर हंगामाला वेग आला असून २७ नोव्हेंबरपर्यंत तब्बल १८ लाख ६६ हजार २५३ मेट्रिक टन ऊसगाळप पूर्ण झाले आहे. जिल्ह्यात कार्यरत ११ सहकारी आणि २ खाजगी अशा एकूण १३ साखर कारखान्यांनी मिळून १२ लाख ६७ हजार ५३० साखर पोती उत्पादनाची नोंद केली आहे. चालू हंगामातील दैनंदिन सरासरी साखर उतारा ९.७१ टक्के इतका आहे.
अंबालिका साखर कारखान्याने यंदा जिल्ह्यात सर्वाधिक गाळप करून आघाडी घेतली आहे. अंबालिकाने आजपर्यंत ३ लाख ८८ हजार ३४५ टन ऊसगाळप करून २ लाख ४० हजार ८०० साखर पोती तयार केली असून कारखान्याचा उतारा १०.४४ टक्के इतका नोंदवला गेला आहे. अंबालिकानंतर ज्ञानेश्वर २ लाख १३ हजार २३० टन, गंगामाई १ लाख ९४ हजार ४५० टन, मुळा १ लाख ९२ हजार ८८० टन, नागवडे १ लाख ७१ हजार १६० टन, भाऊसाहेब थोरात १ लाख ५० हजार ८६० टन, विखे पाटील १ लाख ४८ हजार ७५० टन, कर्मवीर काळे १ लाख २१ हजार ३६० टन, अशोक ८३ हजार ५०० टन, सहकारमहर्षी कोल्हे ६६ हजार ९४ टन, वृद्धेश्वर ६५ हजार ३३० टन, अगस्ती ४६ हजार ८९४ टन व गणेश कारखान्याने २३ हजार ४०० टन ऊसगाळप केले आहे.
दरम्यान, जिल्ह्यातील नगरपालिका निवडणुका रंगात आल्या असून अनेक कारखानदार व त्यांच्या कार्यकर्त्यांची राजकीय हालचाल वाढली आहे. येणाऱ्या जिल्हा परिषद आणि पंचायत समिती निवडणुकांमध्ये साखर कारखानदारांचा प्रभाव निर्णायक राहणार असल्याचे राजकीय वर्तुळात बोलले जात आहे. राजकीय तापमान वाढत असतानाही कारखान्यांचे उत्पादन सुरळीत राखणे हे व्यवस्थापनांसमोर मोठे आव्हान आहे.
यंदा जिल्ह्यात २६५ वाणाचे ऊस प्रमाण अधिक असल्याने साखर उतारा अपेक्षित पातळीवर येत नसल्याचे कारखान्यांनी स्पष्ट केले आहे. पुढील हंगामात जास्त उतारा देणाऱ्या वाणांचे बेणे बाहेरील राज्यांतून मागवून शेतकऱ्यांना उपलब्ध करून देण्याचे प्रयत्न कारखान्यांनी सुरू केले आहेत. दरांच्या बाबतीत, नगर जिल्ह्यात प्रतिटन ३,००० रुपयांची पहिली उचल देण्यास सुरुवात झाल्याने शेतकऱ्यांमध्ये जास्त दर मिळणाऱ्या कारखान्याकडे ऊस देण्याची चुरस वाढली आहे. त्यामुळे पुढील काही दिवसांत गाळपाच्या आकडेवारीत आणखी वाढ होण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे.
अहिल्यानगर विभागानेही चालू २०२४–२५ हंगामात राज्यातील ऊस गाळपात चौथ्या क्रमांकावर मजल मारली आहे. या विभागातील १३ सहकारी आणि ९ खाजगी असे २२ कारखाने सुरुवातीपासूनच पूर्ण क्षमतेने कार्यरत असून विभागाने आतापर्यंत १८.७३ लाख टना च्या पुढे ऊसगाळप केले आहे. मागील दोन हंगामांच्या तुलनेत ही संख्या अधिक असल्याने विभाग हंगामी लक्ष्याकडे जलदगतीने वाटचाल करत आहे. गाळपाबरोबरच १२.९७ लाख क्विंटल साखरेचे उत्पादन झाले असून सरासरी उतारा ६.९२ टक्के नोंदला गेला आहे.
पावसाचा अनियमित पॅटर्न, काही भागातील पाणीटंचाई आणि कमी सिंचन सुविधांमुळे उताऱ्यात घसरण झाली असली तरी यांत्रिक सुधारणा, तांत्रिक देखरेख आणि वाहतूक नियंत्रणामुळे उत्पादनावर नकारात्मक परिणाम झाला नाही. शेतकऱ्यांनीही मोठ्या प्रमाणावर ऊस आवक करून कारखान्यांना सहकार्य दिले आहे. तोडणी यंत्रांची उपलब्धता, वाहतूक साधनांची सोय, गावनिहाय समन्वय समित्या आणि शेतकऱ्यांसाठी तयार करण्यात आलेल्या हेल्पडेस्क यांमुळे गाळप आणि वाहतुकीत गती निर्माण झाली आहे.
राज्यातील साखर उद्योगात अहमदनगर विभाग नेहमीच महत्त्वाची भूमिका बजावत आला आहे. साखर आयुक्तालयाच्या ताज्या अहवालानुसार पुणे, कोल्हापूर, सांगली आणि सोलापूरनंतर चौथ्या क्रमांकावर असलेल्या अहिल्यानगर विभागाने यावर्षीही दमदार कामगिरी कायम ठेवली आहे. ऊस लागवड क्षेत्र वाढ, आधुनिक शेती तंत्रज्ञान, जलसंधारण आणि औद्योगिक नियोजन या घटकांमुळे विभाग राज्याच्या एकूण साखर उत्पादनात मोठे योगदान देत आहे.
आगामी काही आठवड्यांत विभागातील कारखान्यांनी गाळपाचा वेग वाढवण्याची तयारी केली असून काहींनी यंत्रसामग्रीतील बिघाड दुरुस्त करून उत्पादन क्षमता वाढवली आहे. एफआरपीचे वेळेवर पेमेंट देण्यावर कारखान्यांचा भर असल्याने उद्योगात शिस्त आणि विश्वास निर्माण झाला आहे. एकूणच जिल्हा आणि विभाग दोन्ही ठिकाणी गाळपाचा वेग, साखर उत्पादन आणि उद्योग व्यवस्थापन या सर्व बाबतींत चालू हंगामाची कामगिरी समाधानकारक असल्याचे उद्योग वर्तुळात म्हटले जात आहे.