ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ: ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤ ਜਾਂ ਇਨਸਾਨੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ?

ਮੋਹਾਲੀ, 6 ਸਤੰਬਰ 2025

ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹਾਲ ਹੀ ਦਿਨਾਂ ਆਏ ਹੜ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੈਂਕੜਿਆਂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬੇਘਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੀਂਹ ਦਾ ਵੱਧ ਪੈਣਾ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਕਾਰਣ ਹੈ, ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇਨਸਾਨੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਵੀ ਵੱਡੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ।

ਮੁੱਖ ਕਾਰਣ

1. ਡ੍ਰੇਨੇਜ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਕਮੀ – ਕਈ ਪਿੰਡਾਂ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਨਿਕਾਸ ਲਈ ਪ੍ਰਚੁਰ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਕੁਦਰਤੀ ਨਾਲਿਆਂ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ਿਆਂ ਨੇ ਹਾਲਤ ਹੋਰ ਖਰਾਬ ਕੀਤੀ।


2. ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਪੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕਬਜ਼ੇ – ਗੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਬਣੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਕਾਰਜਾਂ ਨੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਰਾਹਦਾਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ।


3. ਡੈਮ ਤੇ ਬੈਰਾਜ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਦੀ ਖਾਮੀ – ਭਾਖੜਾ ਨੰਗਲ ਅਤੇ ਬਿਆਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਭਾਖੜਾ ਬਿਆਸ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਬੋਰਡ (BBMB) ਕੋਲ ਹੈ। ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਪਾਣੀ ਛੱਡਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹੇਠਲੇ ਇਲਾਕੇ ਅਚਾਨਕ ਡੁੱਬ ਗਏ।



ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਵਾਲ

ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਡੈਮ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਸੁਚੱਜੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ, ਤਾਂ ਹੜ੍ਹ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਮੰਗ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਸਪਸ਼ਟ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਜਾਵੇ।

ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ

ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਰਾਹਤ ਕਾਰਜ ਜਾਰੀ ਹਨ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਵੀ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਹਰ ਸਾਲ ਹੜ੍ਹ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ’ਤੇ ਧਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਨੂੰ ਵੀ ਮੰਨਣਾ ਪਵੇਗਾ?

ਨਤੀਜਾ

ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਸਾਫ਼ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਡ੍ਰੇਨੇਜ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਗੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਕਬਜ਼ਿਆਂ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
Tricity Times