ਗੁੰਮਨਾਮ ਸਿੱਖ ਸਖ਼ਸ਼ੀਅਤਾਂ

ਦੁਨੀਆਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਾਮਵਰ ਪਰ ਆਪਣਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁੰਮਨਾਮ ਸਿੱਖ ਸਖ਼ਸ਼ੀਅਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਰੂਬਰੂ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਸਾਡੀ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਾਂ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਇਕਲੌਤੇ Anamorphosis Portrait ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ Scratch Artist ਸ੍ਰ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਵਿਰਦੀ ਜੀ ਬਾਰੇ ।

12/12/1938 ਨੂੰ ਜਮਸ਼ੇਦਪੁਰ ਝਾਰਖੰਡ ਇੰਡੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਤਰਖਾਣ ਪਰਿਵਾਰ ਘਰ ਜਨਮੇ ਸ੍ਰ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਵਿਰਦੀ ਸਾਬ੍ਹ ਐਨਾਮੌਰਫੋਸਿਸ ਪੋਰਟਰੇਟ ਕਲਾਕਾਰੀ ਦੇ ਇਸ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਕਲੌਤੇ ਕਲਾਕਾਰ ਹਨ ।

ਇਸ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦਿਆਂ ਸ੍ਰ ਵਿਰਦੀ ਆਖਦੇ ਹਨ "ਇਹ ਸਭ 45 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਇੱਕ ਕਾਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਾਰ ਦੀ ਬਾਡੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਵਿਗੜਿਆ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਕਲਾ ਦਾ ਰੂਪ ਸੀ, ਇਸ ਨੂੰ ਪੇਂਟ ਕਰਨ ਵਾਂਗ ਸੀ," ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿਉਂ ਨਾਂ ਅਜਿਹੀ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀ ਬਣਾਈ ਜਾਏ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਗੜੀ ਨਜ਼ਰ ਆਏ ਪਰ ਗਲਾਸ ਉੱਤੇ ਜਾਂ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਸਿੱਧਾ ਨਜ਼ਰ ਆਏ । ਇਸੇ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ Anamorphosis ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਸ੍ਰ ਵਿਰਦੀ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ ਬਾਰੇ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾ ਲਓ ਕੇ ਇਹ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਗਣਿਤਿਕ ਗਣਨਾ ਦੇ ਫ੍ਰੀ ਹੈਂਡ ਐਨਾਮੋਰਫੋਸਿਸ ਪੋਰਟਰੇਟ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਕੀ ਹੈ ਐਨਾਮੋਰਫੋਸਿਸ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰੀ ?

"ਅਨਾ - ਮੋਰਫੋਸਿਸ" ਯੂਨਾਨੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਿਆ'। ਇੱਕ "ਅਨਾਮੋਰਫੋਸਿਸ" ਇੱਕ ਵਿਗਾੜਿਆ ਚਿੱਤਰ ਹੈ ਜੋ ਇਸਦੇ ਅਸਲੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਓਦੋਂ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਗੈਰ-ਰਵਾਇਤੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਇਸਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਢੁਕਵੇਂ ਮਾਧਿਅਮ ਜਿਵੇਂ, ਗੋਲ, ਕੋਨਿਕਲ, ਪਿਰਾਮਿਡਲ ਜਾਂ ਬੇਲਨਾਕਾਰ ਸ਼ੀਸ਼ੇ, ਜਾਂ (ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਜਾਂ ਕੈਟੋਪਟ੍ਰਿਕਸ ਐਨਾਮੋਰਫੋਸਿਸ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ) ਦੁਆਰਾ । ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਹਮਣੇ ਅਤੇ ਸਿੱਧੇ-ਅੱਗੇ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਹੈ ਜਿੱਥੋਂ ਅਸੀਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਜਾਂ ਤਿਰਛੇ ਐਨਾਮੋਰਫੋਸਿਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ)।

ਸ੍ਰ ਵਿਰਦੀ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋ ਇੱਕ ਨਗਨ ਔਰਤ ਦਾ ਪੋਰਟਰੇਟ ਸਮੇਤ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਏ.ਪੀ.ਜੇ.ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ, ਮਦਰ ਟੈਰੇਸਾ, ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜਾਰਜ ਡਬਲਯੂ ਬੁਸ਼, ਅਮਿਤਾਭ ਬੱਚਨ, ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ, ਸਚਿਨ ਤੇਂਦੁਲਕਰ, ਸੌਰਵ ਗਾਂਗੁਲੀ ਅਤੇ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਆਦਿਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ।

ਵਿਰਦੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, "ਮੈਂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਉਸਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਿਤ ਚਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਤੋਹਫ਼ਾ ਅਰਜੁਨ ਵਰਗਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਕੇ ਮੱਛੀ ਦੀ ਅੱਖ ਮਾਰੀ ਸੀ," ਵਿਰਦੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। "ਸਕ੍ਰੈਚ ਵਰਕ ਬਹੁਤ ਵੱਖਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਕਾਗਰਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ," ਉਹ ਅੱਗੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਲੰਬਕਾਰੀ ਖੁਰਚੀਆਂ ਇੱਕ ਕਾਲਾ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਕੰਮ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਹਰੀਜੱਟਲ ਸਕ੍ਰੈਚ ਲੋੜੀਂਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਸ ਤੱਥ ਤੋਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਲਿਓਨਾਰਡੋ ਦਾ ਵਿੰਚੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇਸ ਕਲਾ ਨੇ ਵਿਆਪਕ ਗਣਿਤਿਕ ਗਣਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹੁੰਚਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਸੀਮਤ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਲੋਕ ਸਿਰਫ ਸਕੈਚ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਮੂਰਤ ਵਸਤੂਆਂ ਖਿੱਚ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਪੋਰਟਰੇਟ ਨਹੀਂ, ਬੇਸ਼ਕ, ਦਾ ਵਿੰਚੀ ਦੁਆਰਾ ਸਵੈ-ਪੋਰਟਰੇਟ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਲਗਭਗ 100 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਐਨਾਮੋਰਫੋਸਿਸ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਅਤੇ ਦੁਰਲੱਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਸਨ।

2004 ਵਿੱਚ ਸ੍ਰ ਵਿਰਦੀ 8-ਇੰਚ ਵਿਆਸ ਦੇ ਇੱਕ ਕ੍ਰੋਮ-ਪਲੇਟੇਡ ਸਿਲੰਡਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਿਤ ਜਾਰਜ ਬੁਸ਼ ਦੇ 10 ਫੁੱਟ x 10 ਫੁੱਟ ਪੋਰਟਰੇਟ ਨਾਲ ਗਿਨੀਜ਼ ਬੁੱਕ ਆਫ਼ ਰਿਕਾਰਡਜ਼ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਐਨਾਮੋਰਫੋਸਿਸ ਪੇਂਟਰ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ ।

ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਦੀ ਵਿਰਦੀ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਲਿਮਕਾ ਬੁੱਕ ਆਫ਼ ਰਿਕਾਰਡਜ਼ ਵਿੱਚ ਦਰਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਗਿਨੀਜ਼ ਬੁੱਕ ਆਫ਼ ਰਿਕਾਰਡਜ਼ ਲਈ ਵੀ ਵਿਚਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ।

ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾ ਦੀ ਸ਼ੋਭਾ ਵਧਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪ੍ਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਿਵਾਸ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ।

Exhibitions:
1961: Telco Recreation Club, Jamshedpur.
2003: The Beldih Club, Jamshedpur.
2004: Academy of Fine Arts, Kolkata.
2004: Nehru Center Art Gallery, Mumbai.
2008: IIT Campus, Mumbai.

Achievements:

Guinness World Record for Largest Anamorphosis Portrait in 2004 (First Indian Artist to enter into Guinness Book).

Limca Book of Records in 2003.

One and the only artist in the world for Anamorphosis portraits.