Aima media jan Jan ki avaj दिनांक : 20/11/2025 am :10:06 छान प्रश्न आहे. ही India–America arms deal (जेवलिन FGM-148 संदर्भात) काय आहे, त्याचे महत्त्

Aima media jan Jan ki avaj
दिनांक : 20/11/2025 am :10:06
छान प्रश्न आहे. ही India–America arms deal (जेवलिन FGM-148 संदर्भात) काय आहे, त्याचे महत्त्व काय आहे आणि “पाकिस्तानी टँक्सचा जागेवर कचरा” म्हणताना याचा कसा संदर्भ आहे — याबाबत खाली तपशीलवार माहिती दिली आहे:
अमेरिका–भारत जेवलिन डीलचे तपशील

1. डीलचे स्वरूप आणि किंमत

यूएसने भारताला सुमारे $93 दशलक्ष (USD) मूल्याची संरक्षण विक्री मंजूर केली आहे.

यात Javelin FGM-148 एंटी-टँक मिसाइल सिस्टम आणि Excalibur स्लग (precision-guided artillery rounds) यांचा समावेश आहे.

Javelin पॅकेजमध्ये खालील गोष्टी आहेत: 100 मिसाइल FGM-148, 25 “Lightweight Command Launch Units” (CLU), तसेच ट्रेनिंग, स्पेअर पार्ट्स, लॉजिस्टिक सपोर्ट, लाइफसायकल सपोर्ट इत्यादी.

याची DSCA (Defense Security Cooperation Agency) कडून मंडळींना माहिती नोटिफाय केली गेली आहे.
2. कारण आणि धोरणात्मक महत्त्व

DSCA म्हणते की हा विक्री प्रस्ताव भारत–अमेरिका धोरणात्मक संबंध मजबूत करण्यासाठी आहे.

हा डील भारताच्या स्वदेशीय संरक्षण क्षमतेसाठी महत्वाचा आहे — विशेषतः “होमलँड डिफेंस” (देशातील संरक्षण) आणि “प्रादेशिक धोक्यांना प्रतिबंध” करण्यासाठी.

DSCAचा दावा आहे की हा करार “विस्थापित पारंपारिक सैन्य संतुलनात (basic military balance) मोठी दखल देणार नाही.”
3. आपत्कालीन खरेदी (Emergency Procurement)

भारताने 12 लॉन्चर्स आणि ~104 Javelin मिसाइल्सचा आपत्कालीन मार्गाने खरेदी करण्याचा निर्णय घेतला आहे.

ह्या खरेदीशिवाय, भारताने जेवलिन मिसाइलची सह-उत्पादन (co-production) करण्यासाठी अमेरिकेकडे विनंती केली आहे.

जर सह-उत्पादन मंजूर झाले, तर भारतात उत्पादन सुविधाही तयार होऊ शकतात, ज्यायोगे पुढील गरजा देशांतर्गत पद्धतीने भागवल्या जाऊ शकतील.
FGM-148 Javelin — ही मिसाइल काय खास आहे?

जेवलिन (FGM-148) ही एक प्रगत एंटी-टँक गाइडेड मिसाइल आहे. खाली त्याची प्रमुख वैशिष्टे आहेत:

मान-पोर्टेबल: हे शरीराने वाहून नेण्यायोग्य सिस्टम आहे — म्हणजेच सैनिक छोटे दलांमध्ये हे सहज वापरू शकतात.

Fire-and-Forget क्षमता: एकदा गोळी सोडल्यावर, त्याला लक्ष्यावर पोहोचण्यासाठी मार्गदर्शनासाठी गोळ्या पाठे मागे जायल्यासारखा काही करणे गरजेचे नसते. हे “इन्फ्रारेड होमिंग” गाइडन्स वापरते.

टॉप अ‍ॅटॅक (Top Attack): हे टँकमध्ये वरून (खालील कवचापेक्षा कमकुवत भागावर) लक्ष्य साधू शकते — जिथे कवच तुलनेने कमी असू शकतो.

हेडल (Warhead): Javelin मध्ये टँडेम-चार्ज HEAT (High-Explosive Anti-Tank) वॉरहेड आहे, ज्यामुळे त्याला “Explosive Reactive Armor (ERA)” असलेल्या टँक्सवरही प्रभावीपणे हल्ला करता येतो.

शRange: नाहीतरी CLU प्रकारानुसार विविध रेंज आहे — उदाहरणार्थ, Lightweight CLU वापरल्यास अंदाजे 4000 मीटरपर्यंतचा लक्ष्य आघात केला जाऊ शकतो.

मिसाइलचे वजन: जावे लिन सिस्टमचे वजन तुलनेने हलके आहे — हे वाहून नेणे आणि लवचिकता वाढवते. “पाकिस्तानी टँक्सचा जागेवर कचरा” — हे म्हणणे का?

पाकिस्तानची सैन्य शक्तीमध्ये टँक्स (जसे की T-72, इतर बख्तरबंद वाहने) महत्त्वाचे आहेत आणि एंटी-टँक मिसाइल्स हे त्यांना मोठे धोका निर्माण करतात.

जेवलिन सारखी आधुनिक एंटी-टँक मिसाइल्स जर भारताकडे येतील तर, पाकिस्तानी टँक्सवरील धोका वाढेल.

म्हणूनच काही मीडियात किंवा विश्लेषकात “पाकिस्तानी टँक्सचे जागेवर कचरा” हे रूपक वापरले जाते — म्हणजे जेवलिनमुळे टँक्सचे अस्तित्व, किंवा धोरणात्मक उपयोग, कमी होऊ शकेल.धोके, मर्यादा आणि धोरणात्मक आव्हाने
मूल्य आणि देखभाल: जसे कोणतीही प्रगत मिसाइल सिस्टम, तिच्या देखभालीचे आणि लॉजिस्टिक सपोर्टचे खर्च मोठे असू शकतात.

को-प्रोडक्शनचा आव्हान: भारताने जेवलिनचे सह-उत्पादन करण्याचा विचार केला आहे, पण यासाठी लागणारे तांत्रिक आणि धोरणात्मक सहमती मिळणे सोपे नाही.

स्थानिक संतुलन: हे सुनिश्चित करणे की ही विक्री “प्रादेशिक सैन्य संतुलन” न बिघडवेल — हा अमेरिकेचा दावा आहे.

रणनीतिक धोरण: या डीलमुळे पाकिस्तानात दबाव वाढू शकतो, जे त्यांच्या सैन्य धोरणात बदल करण्यास भाग पाडू शकेल.
जर तुमच्या मनात विशेष प्रश्न असतील — जसे की “हा डील पाकिस्तानासाठी धोका कितपत आहे?”, किंवा “भारतात हे मिसाइल्स कुठल्या युनिटमध्ये वापरले जातील?”, तर मी त्या प्रश्नांवर सखोल उत्तर देऊ शकतो.