तात्काळ तिकीट बुकिंगसाठी आता ओटीपी अनिवार्य — रेल्वे मंत्रालयाचा नवा नियम लागू; दलालांना मोठा धक्का, प्रवाशांना दिलासा

भारतीय रेल्वेने तात्काळ तिकीट बुकिंग प्रक्रियेत ऐतिहासिक बदल करत आरक्षण काउंटरवर ओटीपी पडताळणी सक्तीची केली आहे. तिकीट बुकिंगमधील पारदर्शकता वाढवणे आणि दलालांकडून होणारा गैरवापर थांबवणे हा या निर्णयाचा मुख्य उद्देश आहे. नव्या नियमामुळे तात्काळ तिकिटांची अनावश्यक साठेबाजी, काल्पनिक मोबाईल क्रमांकांचा वापर आणि बनावट बुकिंगची मालिका आता थांबणार आहे, असा विश्वास रेल्वे प्रशासनाने व्यक्त केला आहे.

या संदर्भात मिळालेल्या माहितीनुसार, आरक्षण काउंटरवर तात्काळ तिकीट घेण्यासाठी आता प्रवाशाच्या मोबाईलवर आलेला ओटीपी पडताळणे अनिवार्य असेल. प्रवासी आरक्षण फॉर्ममध्ये मोबाईल क्रमांक नमूद करेल आणि त्याच क्रमांकावर तत्काळ ओटीपी पाठवण्यात येईल. हा कोड काउंटरवरील कर्मचाऱ्याला सांगितल्यानंतरच बुकिंगची प्रक्रिया पूर्ण केली जाईल. ओटीपी पडताळणी न झाल्यास तिकीट कन्फर्म होणार नाही. यामुळे बनावट क्रमांकांवर तिकीट घेऊन नंतर त्यांची काळाबाजारी करणाऱ्या दलालांना मोठा फटका बसणार आहे, तर प्रत्यक्ष प्रवास करणाऱ्या प्रवाशांना तिकीट मिळण्याची संधी अधिक वाढणार आहे.

रेल्वे मंत्रालयाच्या सूत्रांच्या मते ही नवी पद्धत १७ नोव्हेंबरपासून पायलट प्रकल्प म्हणून सुरू करण्यात आली होती. प्रथम काही मोजक्याच गाड्यांमध्ये लागू झालेला हा नियम मिळालेल्या यशस्वी प्रतिसादानंतर आता देशभरातील ५२ गाड्यांपर्यंत विस्तारण्यात आला आहे. पुढील काही दिवसांत ही प्रणाली सर्व गाड्यांमध्ये लागू होणार असून तात्काळ बुकिंगसाठी एकसंध व सुरक्षित तंत्रज्ञान उपलब्ध होईल.

गेल्या काही महिन्यांपासून तात्काळ तिकीट बुकिंग क्षेत्रात सुरू झालेल्या कडक कारवाई आणि तांत्रिक बदलांचा हा आणखी एक टप्पा आहे. जुलै महिन्यात ऑनलाइन तात्काळ बुकिंगसाठी आधार आधारित ओटीपी पडताळणी लागू करण्यात आली होती. त्यानंतर १ ऑक्टोबरपासून IRCTC वेबसाइट आणि ॲपवर तात्काळ बुकिंग सुरू झाल्यानंतरच्या पहिल्या १५ मिनिटांत फक्त आधार प्रमाणित वापरकर्त्यांनाच तिकीट बुक करण्याची परवानगी देण्यात आली. या सर्व उपक्रमांमुळे तात्काळ तिकीट बुकिंग प्रक्रियेत सामान्य प्रवाशांना समान संधी मिळावी आणि दलालांच्या हस्तक्षेपाला पूर्णविराम मिळावा, हा प्रशासनाचा उद्देश आहे.

संपूर्ण यंत्रणा डिजिटल ओळख पडताळणीवर आधारित असल्याने ओटीपी प्रणालीमुळे तिकीट वितरणात पारदर्शकता निर्माण होणार आहे. प्रवाशांचा वेळ वाचेल, गैरवापर थांबेल, बेकायदेशीर साठेबाजी कमी होईल आणि तिकीट व्यवहार अधिक सुरक्षित होईल, असा आत्मविश्वास रेल्वे अधिकाऱ्यांनी व्यक्त केला आहे. रेल्वे मंत्रालयाच्या या नव्या नियमामुळे तात्काळ तिकीट बुकिंग क्षेत्रात तांत्रिक क्रांती घडल्याचे स्पष्ट होत असून, प्रत्यक्ष प्रवास करणाऱ्या प्रवाशांना मोठा दिलासा मिळणार आहे. आवश्यकतेच्या क्षणी तिकीट मिळत नसल्याने त्रास सहन करणाऱ्या हजारो प्रवाशांसाठी ही निर्णयसंहिताच आनंदाची ठरणार आहे.