📢 ₹५०० च्या नोटांबाबत आरबीआयचे महत्त्वाचे स्पष्टीकरण: अफवा आणि सत्य

अलीकडच्या काळात, विशेषतः सोशल मीडियावर, ₹५०० च्या चलनी नोटांबाबत अनेक अफवा (Rumours) आणि दिशाभूल करणारे संदेश (Misinformation) मोठ्या प्रमाणावर पसरले आहेत. त्यामुळे सामान्य नागरिक, व्यापारी आणि दुकानदार यांच्या मनात संभ्रम आणि चिंतेचे वातावरण निर्माण झाले होते.
या पार्श्वभूमीवर, भारतीय रिझर्व्ह बँकेने (RBI - Reserve Bank of India) आणि प्रेस इन्फॉर्मेशन ब्युरो (PIB - Press Information Bureau) च्या 'फॅक्ट चेक' (Fact Check) युनिटने अधिकृत स्पष्टीकरण देऊन नागरिकांचा गोंधळ दूर केला आहे.
🔥 अफवा काय होती?
सोशल मीडियावर मोठ्या प्रमाणावर पसरलेल्या अफवांमध्ये प्रामुख्याने खालील दावे केले जात होते:
* ₹५०० च्या नोटा चलनातून बाद होणार: हा सर्वात मोठा आणि मुख्य दावा होता, ज्यामुळे नागरिक घाबरले होते.
* एटीएममधून वितरण थांबणार: काही संदेशांमध्ये असे म्हटले होते की रिझर्व्ह बँकेने सर्व बँकांना विशिष्ट तारखेनंतर (उदा. सप्टेंबर २०२५) एटीएममधून ₹५०० च्या नोटा देणे बंद करण्याचे निर्देश दिले आहेत.
* लहान नोटांचा वापर अनिवार्य: एटीएममधून केवळ ₹१०० आणि ₹२०० च्या नोटाच मिळतील, त्यामुळे लोकांनी आतापासूनच ₹५०० च्या नोटांचा वापर करावा, असेही काही मेसेजमध्ये सुचवले जात होते.
✅ आरबीआय आणि पीआयबीचे स्पष्टीकरण (सत्य)
आरबीआय आणि पीआयबीने या सर्व अफवांचे खंडन केले असून खालील महत्त्वाचे मुद्दे स्पष्ट केले आहेत:
* ₹५०० ची नोट वैध चलन आहे: रिझर्व्ह बँकेने स्पष्टपणे सांगितले आहे की ₹५०० ची नोट पूर्णपणे वैध चलन (Legal Tender) आहे आणि ती चलनातून बाद करण्याचा कोणताही प्रस्ताव किंवा योजना नाही.
* एटीएममध्ये कोणताही बंदी नाही: एटीएममधून ₹५०० च्या नोटा देणे बंद करण्यासंबंधी आरबीआयने बँकांना कोणतेही निर्देश दिलेले नाहीत. एटीएममधून ₹५०० च्या नोटा नेहमीप्रमाणे मिळत राहतील.
* लहान नोटांच्या वितरणावरील निर्देश: आरबीआयने बँकांना केवळ एक मार्गदर्शक तत्त्व (Guideline) दिले आहे, ते म्हणजे जास्त एटीएममध्ये ₹१०० आणि ₹२०० च्या लहान मूल्याच्या नोटा उपलब्ध करून देणे.
* या निर्देशानुसार, बँकांना सप्टेंबर २०२५ पर्यंत किमान ७५% एटीएममध्ये आणि मार्च २०२६ पर्यंत ९०% एटीएममध्ये एका कॅसेटमध्ये (Cassette) ₹१०० किंवा ₹२०० च्या नोटा ठेवण्याची व्यवस्था करण्यास सांगितले आहे.
* याचा अर्थ ₹५०० ची नोट बंद करणे असा नाही. हा नियम केवळ सामान्य लोकांसाठी दैनंदिन व्यवहारांसाठी लहान नोटा सहज उपलब्ध व्हाव्यात यासाठी आहे.
💡 नागरिकांसाठी महत्त्वाचा संदेश
* भयभीत होऊ नका: ₹५०० च्या नोटा स्वीकारण्यास कोणताही व्यापारी किंवा व्यक्ती संकोच करत असेल, तर त्याला आरबीआयचे हे स्पष्टीकरण दाखवा.
* अफवांकडे दुर्लक्ष करा: सोशल मीडियावरील किंवा इतर अनाधिकृत स्त्रोतांकडून आलेल्या संदेशांवर विश्वास ठेवू नका.
* अधिकृत माहिती तपासा: चलनी नोटा किंवा इतर आर्थिक धोरणांसंबंधी कोणतीही माहिती तपासण्यासाठी नेहमी भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI) किंवा पीआयबी फॅक्ट चेक (PIB Fact Check) च्या अधिकृत वेबसाइट्स आणि सोशल मीडिया खात्यांवर अवलंबून राहा.
थोडक्यात, ₹५०० ची नोट पूर्वीप्रमाणेच पूर्णपणे कायदेशीर आणि वैध आहे आणि ती स्वीकारण्यास कोणीही नकार देऊ शकत नाही.